Op weg naar het toilet slaat ineens de paniek toe. Waar is het ook alweer? En hoe krijg ik mijn kleren uit en weer aan? Het zijn een aantal voorbeelden van problemen waartegen iemand met dementie kan aanlopen. Gelukkig kun je veel doen om dit soort ongemakkelijke situaties te voorkomen. Wat helpt is dat je snapt waarom toiletgang niet lukt en welke oplossingen hiervoor mogelijk zijn.
Herinner of begeleid op vaste tijden naar het toilet
Zorg voor kleding die makkelijk aan- en uit te trekken is
Drink niet teveel voor het slapen gaan
Niemand gaat vanzelf naar het toilet. Daarvoor is initiatief nodig. Je moet dit herkennen en het belang ervan inzien. Ook moet het niet teveel moeite kosten en je moet voldoende vertrouwen hebben dat het gaat lukken. Maar wie zorgt voor een naaste met dementie, zal herkennen dat juist dit initiatief vaak niet meer, of onvoldoende aanwezig is. Dat heeft verschillende oorzaken.
Apathie kan een belemmerende factor zijn om zelfstandig naar het toilet te gaan. Dit betekent dat iemand door dementie lusteloos en initiatiefloos is geworden. Ook pijn kan een rol spelen. Aan gewrichten of ledematen bijvoorbeeld. Bewegen kan dan zo zeer doen dat iemand met dementie liever zijn urine en ontlasting laat lopen dan naar het toilet te gaan. Een andere belemmering kan zijn dat een oudere met dementie niet meer zelf naar het toilet gaat omdat het een paar keer is mislukt. Omdat hij het toilet niet op tijd kon vinden. Of eenmaal daar aangekomen de deur niet open kon krijgen. Ouderen vinden het vaak vervelend om hulp te vragen. Zij schamen zich en willen anderen niet tot last zijn.
Gelukkig kun je veel doen om de toiletgang minder belastend te maken.
Hoe kun je vervelende situaties bij de toiletgang van je naaste met dementie het beste voorkomen? Een aantal belangrijke punten.
Ouderen met dementie kunnen last krijgen van oogaandoeningen door ouderdom zoals staar (troebele ooglens) of macula degeneratie (netvliesbeschadiging). Zorg daarom voor goede verlichting op het toilet en maak gebruik van contrastkleuren voor de bril en pot. Ook het fonteintje voor het wassen van de handen, moet duidelijk herkenbaar zijn. Vraag eventueel om advies bij een expertisecentrum voor slechtziende mensen, zoals Bartiméus (tel. 088 88 99 888; e-mail: info@bartimeus.nl) of Koninklijke Visio (tel. 088 585 85 85; e-mail: info@visio.org).
Vooral bij dementie komt het vaak voor dat mensen zich niet goed meer kunnen oriënteren in een ruimte. Ook al is iemand al vele malen naar het toilet geweest, toch moet hij er elke keer weer naar op zoek. Plaats daarom herkenningselementen op of bij het toilet. Een poster op de deur bijvoorbeeld, of een duidelijk waarneembare sticker.
Verwijder eventuele obstakels op de weg naar of bij het toilet. Dat kan een deur zijn die moeilijk open en dicht gaat. Of een rolstoel, scootmobiel of meubilair dat de gang naar het toilet blokkeert. Hierdoor kan een oudere zo worden gehinderd dat hij te laat bij het toilet is en zijn urine of ontlasting niet meer kan ophouden.
Zorg ervoor dat de afstand naar het toilet niet te groot is. Thuis is de afstand van bed of stoel naar het toilet vaak niet meer dan 5 of 6 meter. Maar in een zorgcentrum kan dat soms wel 30 meter zijn. Voor iemand die niet meer goed mobiel is, kan dat net te ver zijn. Maak, indien nodig, gebruik van een postoel met een handige beschermzak.
Als je naaste moeilijk kan bewegen, kan de toiletgang een langdurige en pijnlijke onderneming zijn. Dit komt veel voor bij ouderen met dementie. Vaak is er ook sprake van slijtage van gewrichten, de ziekte van Parkinson of verlammingen. Praat eens met een fysiotherapeut en vraag om gerichte oefeningen die de gang naar het toilet kunnen vergemakkelijken. Ook contact met je huisarts kan helpen, bijvoorbeeld om de pijn en stramheid te bestrijden met medicijnen. Let op: sommige medicijnen kunnen een oorzaak zijn van incontinentie.
Wiebelig op het toilet zitten en geen balans hebben is ook een veel voorkomend probleem bij ouderen met dementie. Dit kun je verbeteren door het toilet optimaal aan te passen aan de mogelijkheden van je naaste. Zo mag het toilet niet te hoog zijn zodat hij of zij niet met de voeten bij de grond kan. Maar ook weer niet te laag zodat iemand te diep door de knieën moet zakken en vervolgens niet meer overeind kan komen.
Al deze handelingen vragen veel van iemand met dementie. Vooral als het niet helemaal goed meer lukt, kan dit leiden tot frustraties en incontinentie bevorderen. Wees hier alert op en probeer samen met je naaste en eventuele zorgprofessional te bedenken op welke manier je hem of haar het beste kunt helpen. Zorg in elk geval voor kleding die gemakkelijk aan en uit te trekken zijn. Vervang lastige knopen en sluitingen bijvoorbeeld door klittenband of een elastiek.
Voor een goede hygiëne is het besef nodig om alles ‘van onderen’ schoon te maken. Een goede arm- en handfunctie is nodig om wc-papier te pakken en de billen af te vegen. Het kan zijn dat hulp noodzakelijk wordt. Echter, het zijn intieme handelingen. Veel mensen met dementie moeten over een drempel heen stappen om zich door een mantelzorger of zorgprofessional te laten verschonen. Bekijk alle tips voor omgaan met incontinentie. Of bekijk de verzorgingsproducten die hierbij kunnen helpen.
Kom je er niet helemaal uit met de keuze van een product, heb je vragen of wil je meer informatie? Neem dan contact met ons op.
